FASTag स्टिकर चिकटवून फार काळ लोटला नाही, परंतु काही सरकारांच्या बाबतीत ही व्यवस्था नीट चाललेली नाही. आता टोल वसुलीसाठी नवीन हायटेक यंत्रणा कार्यान्वित करण्यात येणार आहे. त्यामुळे FASTag लवकरच इतिहास जमा होण्याची शक्यता आहे. केंद्र सरकार जीपीएस सॅटेलाइट (GPS Satellite) तंत्रज्ञानाच्या मदतीने टोल टॅक्स (Toll tax) वसूल करण्याच्या तयारीत आहे. सध्या टोल प्लाझावर थेट टोल भरून किंवा वाहनांच्या काचांवर फास्टॅग लावून टोलवसुली केली जात आहे. वाहनचालकांनी FASTag रिचार्ज करणे आवश्यक आहे आणि वाहन टोल प्लाझातून जाताच, प्लाझावर RFID तंत्रज्ञान वापरून FASTag मधून पैसे कापले जातात. या सर्व गोष्टी आपोआप घडतात.
आता सरकार युरोपियन भूमीवर उपग्रह आधारित टोलवसुली करण्याच्या पायलट प्रोजेक्टवर काम करत आहे. जीपीएस इमेजिंगच्या मदतीने टोल बूथच्या जागी जीपीएस आधारित टोल संकलन यंत्रणा बसवली जाईल. जीपीएस इमेजिंगच्या मदतीने हायवे किंवा एक्स्प्रेस वेवर चालणाऱ्या वाहनांकडून टोल टॅक्स वसूल केला जाईल. जीपीएस आधारित टोल टॅक्स वसुली अनेक युरोपीय देशांमध्ये यापूर्वीच लागू करण्यात आली आहे. या नवीन प्रणालीमध्ये जीपीएस सॅटेलाइट तंत्रज्ञानाच्या आधारे टोल टॅक्स वसूल केला जाणार आहे. या प्रणालीचा सर्वाधिक फायदा ग्राहकांना, वाहनधारकांना होणार आहे. कारण या प्रणालीमध्ये तुम्ही जितके अंतर कापता तितका जास्त टोल भरावा लागतो. तुम्ही महामार्गावरील अंतरानुसार टोल वसूल केला जाईल.
रस्ते आणि वाहतूक मंत्री नितीन गडकरी यांनी या वर्षी मार्चमध्ये लोकसभेत माहिती दिली होती की सरकार येत्या एका वर्षात देशभरातील सर्व टोल प्लाझा बूथ हटवेल. त्या दिशेने काम वेगाने सुरू असल्याची माहिती सूत्रांनी दिली. टोल बुथच्या जागी जीपीएस आधारित टोल वसुली यंत्रणा बसवण्यात येणार असल्याचे सरकार काय म्हणाले, याचीही माहिती नितीन गडकरी यांनी दिली. जीपीएस इमेजिंगच्या मदतीने महामार्ग किंवा एक्स्प्रेस वेवर चालणाऱ्या वाहनांकडून टोल टॅक्स वसूल केला जाईल. जीपीएस आधारित टोल टॅक्स वसुली प्रणाली अनेक युरोपीय देशांमध्ये यापूर्वीच लागू करण्यात आली असून ती यशस्वी झाल्यामुळे ती भारतातही लागू होणार आहे.
सध्याच्या नियमानुसार टोल टॅक्सच्या मोजणीसाठी ६० किमी अंतराची परवानगी आहे. परंतु वाहनधारकाच्या अंतरानुसार त्यात बदल होतो आणि हा बदल करात दिसून येतो. त्याच रस्त्यावर एखादा पूल, कल्व्हर्ट किंवा ओव्हरब्रिज पडला तर त्याचा टोल बदलतो. नवीन तंत्रज्ञान काय आहे त्यात दोन तंत्रज्ञान असतात. पहिले तंत्रज्ञान आहे, जे वाहनातील जीपीएस ट्रॅकिंग प्रणालीवर आधारित आहे. या तंत्रज्ञानामुळे महामार्गावरील सॅटेलाईटच्या माध्यमातून थेट वाहनधारकाच्या बँक खात्यातून टोलची रक्कम कापली जाणार आहे.
दुसरे तंत्रज्ञान नंबर प्लेटवर आधारित आहे. नंबर प्लेटवर टोलसाठी संगणकीकृत प्रणाली असेल जी सॉफ्टवेअरच्या मदतीने टोल वसूल करण्यास मदत करेल. या तंत्रात महामार्गावर वाहन कोणत्या पॉइंटवरून प्रवेश करेल, याची माहिती नोंदवली जाणार आहे. यानंतर, वाहन ज्या ठिकाणी महामार्ग ओलांडेल तेथे नोंदणी केली जाईल. दरम्यान, महामार्गावर वाहनाने किती किलोमीटरचा प्रवास केला याच्या आधारे वाहन मालकाच्या बँक खात्यातून टोल कापला जाईल.
